Barca vận hành hàng phòng ngự 'tự sát' như thế nào?

Trận đấu giữa Barca và Inter đã cho phép công chúng làm quen với cách phòng ngự đặc biệt của Blaugrana, một cách tiếp cận cực đoan đã gây ra những phản ứng ngạc nhiên. Thật vậy, khi quan sát giai đoạn phòng ngự của Barca dưới thời Hansi Flick, người ta dễ dàng bị cuốn hút bởi cảm giác nguy hiểm thường trực. Hàng phòng ngự giữ vị trí rất cao trên vạch giữa sân ngay cả trong những tình huống bóng mở, một hoàn cảnh mà ở Serie A, các hậu vệ sẽ được khuyến khích chạy về phía khung thành của mình càng nhanh càng tốt.

Tuy nhiên, cách tiếp cận mà Flick áp dụng không phải là ngây thơ hay ngẫu hứng. Ngược lại, đó là một lựa chọn triệt để và có ý thức, một phần của kế hoạch lớn hơn coi hai giai đoạn của trận đấu - tấn công và phòng ngự - như những bánh răng trong một hệ thống thống nhất. Một hệ thống dựa trên một logic chính xác: tấn công để phòng ngự, phòng ngự để tấn công.

Đây là một cách phòng ngự khó làm quen, bởi vì nó phá vỡ sự thận trọng vốn đi kèm với tổ chức phòng ngự của các đội bóng lớn. Tuy nhiên, khó có thể phủ nhận rằng cách tiếp cận này, dù cực đoan đến đâu, vẫn có logic riêng, tạo ra những hiệu quả hữu hình và nghịch lý thay, nó cho phép một sự kiểm soát nhất định đối với trận đấu.

Việc giữ hàng phòng ngự cao như vậy có tác dụng thu hẹp chiều rộng sân, giảm khoảng cách giữa các tuyến và khuyến khích các pha phản công nhanh, những cái bẫy thực sự buộc đối phương phải chơi trong những không gian ngày càng hẹp. Không phải ngẫu nhiên mà Barca có những con số tốt nhất về cường độ và hiệu quả pressing, và họ đứng thứ hai về bàn thắng kỳ vọng (xG) tạo ra mùa này (chỉ sau PSG).

Đó là một chiến lược phòng ngự nhưng cũng là tấn công, bởi vì nó được tạo ra để giành lại bóng ở những khu vực cao và biến phòng ngự thành khúc dạo đầu cho tấn công. Barca không phòng ngự bằng cách chờ đợi, mà bằng cách tiến lên. Nó tạo ra một bối cảnh mà đối phương không thể suy nghĩ, chỉ có thể phản ứng lại. Và khi đối phương phản ứng chậm, họ thường đã rơi vào bẫy.

Xác nhận tính hiệu quả của cách tiếp cận này là một thực tế đáng chú ý: Barca có tới 34 bàn thua bị từ chối vì lỗi việt vị của đối thủ trong mùa này. Đó là một con số khổng lồ, cho chúng ta thấy rằng cái bẫy này - dù mạo hiểm - vẫn hiệu quả, đặc biệt là trong kỷ nguyên VAR, nơi các quyết định về việt vị được tính toán đến từng milimet.

ĐIỂM MẠNH

Đây là một hệ thống dựa trên sự chính xác của tập thể hơn là sự sáng tạo của cá nhân, và có thể được hoàn thiện liên tục. Hàng phòng ngự dâng cao, các động tác thu hẹp không gian, bẫy việt vị cực đoan - mọi thứ đều được mã hóa, có thể sao chép, có thể huấn luyện. Mỗi mét vuông trên sân và mỗi cách đọc vị trí cơ thể của đối phương trở thành một phần của ngôn ngữ chung mà các cầu thủ học cách nói cùng nhau, ngày qua ngày.

Tất nhiên, giống như mọi kế hoạch, chiến lược này cũng cần những người thực hiện cụ thể. Nó đòi hỏi một hàng phòng ngự mà các cầu thủ không chỉ giỏi phòng ngự cá nhân, mà còn có khả năng phòng ngự cùng nhau, trong sự đồng bộ hoàn toàn: Việc một cầu thủ như Inigo Martínez đã xoay sở để khẳng định mình trước một "quái vật" thể chất như Araujo, là dấu hiệu rõ ràng nhất cho thấy việc hiểu hệ thống và khả năng làm việc chung với hàng phòng ngự quan trọng hơn màn trình diễn cá nhân thuần túy. 

Inigo không nhanh hơn hay mạnh hơn Araujo, nhưng anh giỏi hơn trong việc chỉ huy hàng phòng ngự. Hệ thống phòng ngự này không đòi hỏi sức mạnh, tốc độ và khả năng thắng tay đôi: nó đòi hỏi sự chính xác, kỷ luật và thời gian.

Trong một nền bóng đá mà phòng ngự thường được giao phó cho tổng hòa các cá nhân và có xu hướng phòng ngự theo kèm người, Flick đã chọn cách tiếp cận ngược lại: phòng ngự với ý tưởng rằng tập thể - nếu được huấn luyện một cách chính xác và liên tục - cũng có thể đoán trước được các chuyển động của đối phương. 

Đó là một thách thức về lý thuyết trước khi nó diễn ra thực tế. Nhưng đó cũng là một cơ hội lớn: bởi vì nếu đúng là một số cuộc đấu tay đôi không thể thắng, thì giữ vị trí thích hợp, vào đúng thời điểm, có thể khiến ngay cả những pha xử lý xuất sắc nhất cũng trở nên vô dụng.

Một khía cạnh quyết định cho sự vận hành của hệ thống này là sự chắc chắn theo chiều ngang của hàng phòng ngự. Cả tuyến di chuyển như một khối thống nhất, và điều này cũng áp dụng cho các hậu vệ cánh, những người phải phòng ngự "vào trong", hẹp. 

Ý tưởng rất rõ ràng: Ưu tiên phòng ngự với mật độ cao ở khu vực có bóng, loại bỏ mọi khả năng phối hợp tam giác hoặc dứt điểm từ bên trong, và thách thức đối phương đảo cánh một cách chính xác.

Hơn nữa, nhờ thái độ phòng ngự này, Barca có thể đủ khả năng tung ra một hàng tiền vệ chất lượng và không mạnh tranh chấp bao gồm De Jong, Pedri và Dani Olmo - ba mẫu cầu thủ sáng tạo, liên kết tốt, tận tâm với việc kiểm soát bóng - mà không cần chèn vào một "máy quét" thực thụ như Kante. Họ không cần điều đó, bởi vì trong logic của Flick, không phải cá nhân giành lại bóng: mà là cả đội bóp nghẹt quyền kiểm soát bóng của đối phương ngay từ khi nó mới bắt đầu.

Khi đối phương xoay sở để kiểm soát bóng - điều này rất hiếm khi xảy ra vì Barca có trung bình 68% thời gian kiểm soát bóng - họ làm như vậy trong một tình huống vốn đã thua thiệt: quay lưng về phía khung thành, không gian hạn chế, 3 hoặc 4 đối thủ áp sát, các lựa chọn chuyền bóng đã bị bịt kín. Bóng được giành lại ở vị trí cao, ngay lập tức và với sự quyết liệt có tổ chức. Barca không cần một con chó săn, họ cần một dàn nhạc biết cách chơi pressing như một bản giao hưởng.

Điều này cho phép Barca không chỉ thống trị quyền kiểm soát bóng, mà còn liên tục giữ bóng ở những khu vực nguy hiểm, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tạo ra cơ hội ghi bàn và giảm thiểu rủi ro về cấu trúc. Đó là một lối chơi nhằm mục đích giảm thiểu những bất ngờ thông qua kiểm soát chủ động.

ĐIỂM YẾU

Dù được tinh chỉnh và huấn luyện kỹ lưỡng đến đâu, hệ thống của Barca chắc chắn vẫn có những giới hạn. Một số là cấu trúc, một số là bối cảnh, một số khác vẫn liên quan đến sự đa dạng của đối thủ. Câu hỏi đầu tiên rất đơn giản: một ý tưởng đòi hỏi sự hoàn hảo của tập thể có thể đi xa đến đâu? Ở đây, những vấn đề tiềm ẩn bắt đầu xuất hiện rõ ràng hơn.

Theo thời gian, ngày càng có nhiều đội bóng phát triển những kỹ năng tuyệt vời trong việc vượt qua lớp pressing cực cao đầu tiên và củng cố quyền kiểm soát bóng trước những pha phản công quyết liệt: với chất lượng kỹ thuật và sự linh hoạt về vị trí, bạn có thể thoát khỏi sự kìm kẹp của đối phương và trừng phạt trong các pha chuyển đổi trạng thái. Khi điều này xảy ra, hàng phòng ngự dâng cao của Barca sẽ rơi vào thế cô lập, thường là thiếu người.

Inter đã làm quá tốt điều này với những pha giữ bóng trên phần sân nhà, chuyền bóng nhanh và trực diện lên cho 2 tiền đạo bên trên ngay khi có cơ hội.

Rủi ro thứ hai cho Barca rất rõ ràng: một hàng phòng ngự cao như vậy rất dễ bị tổn thương trước những cầu thủ nhanh nhẹn và khéo léo trong việc di chuyển không bóng: một khoảnh khắc tồi tệ hoặc một pha bẫy việt vị hỏng là đủ để "ăn hành". Bạn không được phép mắc bất kỳ sai lầm nào. Không phải ngẫu nhiên mà Barca ở La Liga là đội để thủng lưới những cơ hội nguy hiểm nhất cho mỗi cú sút phải nhận trong Top 5 giải đấu hàng đầu châu Âu (0,12 xGA).

Ở bàn mở tỷ số của Inter trong trận lượt về, Dumfries đã phá bẫy việt vị của Barca thành công trước khi căng ngang thuận lợi cho Lautaro Martinez ghi bàn.

Hơn nữa, sự chặt chẽ theo chiều ngang của hàng phòng ngự, vốn để lộ ra cánh yếu, tất yếu tạo điều kiện cho đối thủ có thời gian và không gian mở ra các tình huống một đối một. Các đội có những cầu thủ chạy cánh có khả năng chơi độc lập có thể tạo ra những tình huống nguy hiểm ngay cả khi không cần phối hợp. Đến thời điểm đó, trách nhiệm hoàn toàn nằm ở khả năng một đối một và trong các cuộc đấu tay đôi cá nhân.

Một lần nữa, Dumfries lại được nhắc đến khi sức mạnh thể chất tuyệt vời của anh đã cày nát cánh trái của Barca, bất kể hậu vệ nào được giao nhiệm vụ ở đó.

Cuối cùng, còn có vấn đề về yếu tố thể chất và tinh thần: liệu có thể phòng ngự một cách chính xác như vậy trong 90 phút hay không? Điều gì xảy ra khi sự mệt mỏi làm lu mờ khả năng đọc tình huống và sự tỉnh táo bị giảm sút? Liệu có hợp lý khi tiếp tục giữ hàng phòng ngự ở giữa sân khi bạn đang dẫn trước 1-0 ở phút 80 và có nguy cơ bị thủng lưới bởi một sai lầm duy nhất? Câu trả lời đã có!

Barca dẫn trước tới tận phút bù giờ thứ 2 của hiệp 2 và tưởng như đã nắm chắc phần thắng. Thế nhưng, trong pha gỡ hòa của Acerbi, số lượng cầu thủ phòng ngự của Barca trong vòng cấm vẫn ít một cách đáng ngạc nhiên.

Một mặt, việc thay đổi cấu trúc phòng ngự trong trận đấu đòi hỏi sự tập luyện, và trong một mùa giải 60 trận, không phải lúc nào cũng có thời gian để chuẩn bị những kế hoạch B phức tạp. 

Mặt khác, việc tiếp tục chơi đúng nhịp cho đến tiếng còi mãn cuộc có thể trở thành một canh bạc. Đó là nghịch lý của các hệ thống cứng nhắc: chúng hoạt động hoàn hảo cho đến khi sụp đổ; và khi chúng sụp đổ, chúng sụp đổ một cách đột ngột. Đây rõ ràng là điều mà Inter đã biết và tận dụng tối đa.